“ตับอ่อน” รู้จักไหม? แล้ว “ตับอ่อนอักเสบ” เคยได้ยินหรือเปล่า?

น้องข้าวนึ่ง ชิสุวัยทองตัวน้อย มาพบคุณหมอเพราะเริ่มซึม ไม่ยอมทานอาหาร และเริ่มมีการอาเจียนให้เห็น ผลการตรวจร่างกายและการทดสอบทางห้องปฏิบัติการบ่งบอกว่าน้องกำลังเผชิญกับภาวะตับอ่อนอักเสบแบบฉับพลัน ข้าวนึ่งพักฟื้นอยู่ที่โรงพยาบาลตลอดช่วงสงกรานต์จนดีขึ้น และสามารถกลับบ้านได้ในที่สุด แต่เอ๊ะ! อดเล่นน้ำเลยสิเนี่ย!

ข้าวนึ่งพักฟื้นอยู่ที่โรงพยาบาล

ตับอ่อน (Pancreas) คือหนึ่งในอวัยวะสำคัญของระบบย่อยอาหาร ทำหน้าที่สร้างเอนไซม์ (Enzyme) ที่ช่วยย่อยคาร์โบไฮเดรต โปรตีน หรือไขมันที่เป็นส่วนประกอบของอาหารที่เรารับประทานเข้าไป เพื่อให้มันเล็กลงจนสามารถดูดซึมผ่านลำไส้ได้ ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis) ก็คือชื่อโรคที่เราใช้เรียกเมื่ออวัยวะนี้มีความผิดปกติเกิดขึ้น (โดยเฉพาะเจาะจงก็คือการอักเสบ) ความผิดปกติที่เกิดขึ้นนี่แหละที่ทำให้ข้าวนึ่งแสดงอาการดังที่กล่าวไปข้างต้น!

ตับอ่อนในสุนัข

ปัจจุบันเรายังไม่ทราบสาเหตุที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบ ทราบเพียงแต่ความเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดโรคนี้ได้มากกว่าปกติ เช่น สายพันธุ์ การได้รับอาหารที่มีไขมันสูง เช่น อาหารของคน (หุ่นอวบๆนี่ระวังไว้!) เป็นต้น อาการของสัตว์ที่ป่วยก็มักเป็นอาการที่ “ไม่จำเพาะ” เช่น ซึม เบื่ออาหาร อาเจียน ท้องเสีย หรือแสดงท่าทางแปลกๆออกมา เช่น โก่งท้องขึ้น เพราะปวดท้องจากการอักเสบของตับอ่อนที่เกิดขึ้น (บางท่านเรียกว่าท่าบูชาพระเจ้าเลยล่ะ!)

ภาพประกอบจากหนังสือ Small animal internal medicine edition 5^th, 2014

สุนัขที่แสดงอาการข้างต้นอาจไม่ได้ป่วยด้วยตับอ่อนอักเสบ เพราะโรคอื่นก็ทำให้สัตว์อาการแบบนี้ได้ ดังนั้นการนำมาพบสัตวแพทย์จึงน่าจะเป็นทางออกที่ดีที่สุดที่จะบอกได้ว่าน้องๆของคุณเจ้าของป่วยด้วยตับอ่อนอักเสบแบบข้าวนึ่งหรือไม่ การวินิจฉัยอย่างง่ายสามารถทำได้และทราบผลที่โรงพยาบาลทันทีใน 10 นาที โดยใช้ชุดตรวจเลือดดังรูปซ้ายมือ (จุดด้านขวามือเข้มกว่าด้านซ้าย !) ส่วนวิธีอื่นๆที่สามารถใช้หรือช่วยในการวินิจฉัยแยกโรคนี้จากโรคอื่นๆได้ ได้แก่ การตรวจเลือด การเอกซ์เรย์ และการอัลตราซาวด์ช่องท้อง เป็นต้น

ผลตรวจตับอ่อน

            การรักษาตับอ่อนอักเสบเป็นการรักษาตามอาการที่พบ (Supportive treatment) ไม่มีการรักษาแบบจำเพาะเจาะจง ในรายละเอียดตรงนี้ เจ้าของจึงต้องคุยกับสัตวแพทย์ว่าน้องๆของเรา “ป่วยระดับไหน” และ “ต้องการการรักษาระดับไหน” เพราะแนวทางการรักษาของสัตว์แต่ละตัวอาจไม่เหมือนกัน

ก่อนจากกัน …

            คำถาม! น้องแมวสามารถเป็นตับอ่อนอักเสบได้หรือไม่!? คำตอบคือ “ได้” ไม่แตกต่างจากข้าวนึ่งเลย

คำถาม! ไม่รักษาจะเป็นอะไรหรือไม่? คำตอบคือ “ไม่แนะนำให้ไม่รักษา” เพราะตับอ่อนอักเสบที่เกิดขึ้นต่อเนื่องหรือเรื้อรัง สามารถทำให้ตับอ่อนสูญเสียการทำงานในฐานะผู้ช่วยย่อยอาหารได้ ซึ่งนั่นก็แปลว่าน้องๆของคุณเจ้าของจะไม่สามารถย่อยสิ่งที่กินเข้าไปได้ และโรคอื่น เช่น โรคพร่องเอนไซม์จากตับอ่อน (Exocrine pancreatic insufficiency หรือ EPI) จะถามหา

บทความโดย

น.สพ.ณัฐภัทร รุจจนเวท (หมอปั๊ป)
คลินิกอายุรกรรม (Medicine Clinic)
โรงพยาบาลสัตว์ สัตวแพทย์ 4
โทร 02-953-8085-6 หรือ Line: @vet
www.vet4hospital.com
FB/IG/Twitter: @vet4hospital